Autodelen

Volgens cijfers van autodelen.net stagneerde vorig jaar het aantal gebruikers van autodeelsystemen in België. 10 jaar geleden raadden zowat alle trendwatchers uit de mobiliteitssector nochtans aan uw geld hierop in te zetten. De autoverkoop zou tegen vandaag ongeveer gedecimeerd moeten zijn. Waarom slaat de vlam tot dusver niet in de pan?

Vaste standplaatsen in de steden

Er is een onderscheid tussen het station based en het free floating aanbod. Bij het eerste neem je de auto mee op een vaste standplaats en brengt hem in de regel ook daar terug. Het free floating principe werkt doorgaans met een app op je smartphone waarop je kan zien waar in de buurt een voertuig geparkeerd staat, waarna je het -binnen een bepaalde zone- eender waar kan achterlaten na gebruik. In België slaagt alleen Cambio, dat station based werkt, erin om op een rendabele manier te werken. Als pioniers hebben zij in de belangrijkste steden aan gunstige voorwaarden standplaatsen kunnen bekomen op triple A locaties. Doordat ze al meer dan 15 jaar actief zijn, hebben ze ervaring kunnen opbouwen en de kersen op de taart kunnen zoeken. Maar de standplaatsen die steden ter beschikking hebben zijn niet eindeloos en meer en meer komt men tot de vaststelling dat autodelen vooral kannibaliseert op het openbaar vervoer. Slechts een beperkt aantal autobezitters kiest er echt voor om zijn vast voertuig weg te doen en radicaal gebruik te gaan maken van een deelsysteem.

Onrendabel free floating model

Free floating systemen zijn de laatste jaren gekomen en weer gegaan. Niet dat er geen interesse is van gebruikers, maar de logistieke kosten om zo een systeem uit te baten zijn torenhoog: de bezettingsgraad, de tijd dat een voertuig verhuurd is ten opzichte van de tijd dat het stilstaat, is veel te laag. Dat komt uiteraard doordat een gebruiker meestal vertrekt vanuit een dichtbevolkt gebied, of een zone waar er aanbod is van openbaar vervoer, naar een wat meer afgelegen gebied. Daar staat zelden een nieuwe gebruiker te wachten op het voertuig. Dus ofwel staat de auto dan uren stil tot dezelfde gebruiker er mee terugrijdt van waar hij kwam, of in het slechtste geval moet de exploitant van het systeem het voertuig terugbrengen naar een plaats waar er meer vraag is. De enige remedie daartegen is massaal veel gebruikers aantrekken, zodat er overal vraag ontstaat, maar dan moet je ook… overal heel veel auto’s hebben staan. Het is dus kip en ei. Je kan als aanbieder ook de zones verder beperken waar het voertuig achtergelaten kan worden, maar dat is dan weer tegen de nood die de gebruiker heeft. Partijen als een Poppy in Antwerpen en Brussel kiezen voor de vlucht vooruit door toe te laten dat voertuigen van de ene naar de andere stad kunnen gebracht worden en door veel voertuigen, niet alleen auto’s, in hun aanbod te steken. Dit gaat niet van vandaag op morgen en dus moet zo’n bedrijf een echte lange-termijn visie ontwikkelen en ondertussen vooral heel diepe zakken hebben om de verlieslatende opstartjaren te overbruggen.

Zelfde procedures als autoverhuur

Bovendien heeft elk autodeelsysteem last van dezelfde pijnpunten als klassieke autoverhuur. Deelbedrijven stellen zich bij hun klantenpotentieel vooral de yuppie in maatpak voor of het gezinnetje dat in een rijhuis woont in de stad dat af en toe eens een auto nodig heeft. Die zijn er wel, maar ook de drugsdealer die snel even wat leveringen wil gaan doen ziet dit plots als een ideaal transportmiddel. Om nog niet te spreken van onervaren chauffeurs, al dan niet met rijbewijs, die de gaten in het controlesysteem ontdekken. Het idee om nieuwe klanten snel toegang te geven tot het voertuig, geen of een kleine schadevrijstelling toe te passen, geautomatiseerde controle te doen van identiteit en rijbewijs blijken in de praktijk toch een stuk lastiger te zijn dan wat gedacht werd aan de vergadertafel van de autodeel-startup.

Deelbedrijven moeten dus dezelfde controlemechanismen beginnen toepassen als de old-fashioned autoverhuurders, met borgstellingen, voorgaande fysische verificatie van documenten, leeftijdsbeperkingen etc. Dat maakt de drempel om nieuwe klanten aan te trekken hoger.

Toekomst

Betekent dat dat autodelen dood en begraven is? Neen, er is zeker een publiek voor. Een concept als Cambio bewijst dat, mits ondersteuning van steden en andere actoren in het mobiliteitslandschap, er een leefbaar zakelijk model is. Ook de steeds duurdere en schaarsere parkeerplekken in de steden zullen bewoners mogelijk doen afzien van de aanschaf van een eigen voertuig. Dan kan een deelauto interessant worden.

Of de deelwagen een gigantisch succes zal zijn in 2030, dat durf ik niet beweren. Misschien winnen de robottaxi’s daartegen wel het pleit. Hoewel ik ook daar mijn geld voorlopig niet op zou inzetten.